Op. Dr. Melek KIRCALI
Göz Nurunu Koruma Vakfi
Bayrampasa Göz Hastanesi

Ambliopi (Göz Tembelligi), görme veya göz tembelligi olarak anilan ve görme keskinliginde tek veya iki tarafli belirgin düsüklükle karakterize olan bir durumdur.

Görme göz ve beynin koordine çalismasiyla gerçeklesir. Normalde dis dünyadaki görüntüler her iki gözümüze birden sinirsel uyarilar olarak gelir. Herhangi bir nedenle iki gözdeki görüntü tek görüntüye dönüstürülemezse bir gözden beyne daha zayif uyari ulasir. Böylece daha düsük görme gerçeklesir.

Ambliopide gözler anatomik olarak tamamen normaldir.

Ambliopi ne kadar yaygindir?

Ambliopiye her 100 çocuktan 2-3 tanesinde rastlanmaktadir. Erken tespit ve tedavi edilmezse genç eriskinlerde en sik görülen görme sorunu olarak karsimiza çikar.

Ambliopi yasamda is seçiminde, okul ve arkadaslik iliskilerinde, saglam gözün herhangi bir nedenle kaybi durumunda çocugu psikososyal yönden etkileyen ciddi ve maddi külfetli sosyal bir sorundur. Bu yüzden erken tani çok önemlidir.

Göz tembelligini erken teshis etmek amaciyla gelismis ülkelerde kreslerde görme taramalari yapilmaktadir.

Çocugumu Ambliopi’den korumak için ne yapabilirim?

Ambliopi ne kadar erken yakalanirsa tedavisi o kadar basarili olur ve kisa sürer. Bu yüzden hiç sikayet olmasa bile 6 ay-1 yas arasi, 3-5 yas arasi ve 7 yas civarlarinda rutin göz muayenesi gerekir. Bunun disinda asagidaki belirtiler görülürse dogumdan itibaren hiç beklemeden çocuk göz uzmanina (pediatrik oftamolog) basvurulmalidir.

·        Sasilik, erken dogum, gözde beyazlik, nistagmus (gözlerde titreme)

·        Cisimlere yakindan veya yan bakma

·        Basi omuza egerek veya çeneyi kaldirarak bakma

·        Gözleri ovusturma, kirpistirma, gererek açma

·        Bir gözü kisma veya kapatma

·        Ailede gözlük kullanimi veya tembellik

Ambliopi çesitleri ve nedenleri nelerdir?

1-     Sasilik Ambliopisi:Sasilikta gözler paralel bakamadigindan kayan gözde tembellik gelisir. Göz doktoruna götürmekte geç kalindikça tedavisi güçlesir, hatta düzeltilemez ve kalici hale gelir. Gözde en çok tembellik olusturan neden sasiliktir.

2-     Anizometropik Ambliopi: Bir gözde veya her iki gözde birden kirma kusurunun yüksek olmasi (Gözlük gerektiren durumlar) da tembellige neden olur.

3-     Deprivasyon (Yoksunluk) Ambliopisi:Ptozis (kapak düsüklügü), katarakt, kornea opasiteleri, göziçi kanamalari gibi rahatsizliklarda tedavide gecikilirse tembellik gelisir. Göz tembelligi, ancak gerçek rahatsizliktan sonra tedavi edilebilir.

4-     Organik Ambliopi:%10 oraninda rastlanir, görmenin geri dönmesi zordur. Optik sinir hipoplazisi, kolobomu (dogustan göz sinirinin gelismemis veya az gelismis olmasi), miyelinli sinir lifleri varliginda olusur.

Göz tembelligi nasil tedavi edilir?

Göz tembelligi tedavisinin temelinde tembel olan gözün çalistirilarak beyin ile olan sinirsel baglantilarinin güçlendirilmesi yatar.

·        Öncelikle göz muayenesi yapilarak ihtiyaç varsa gözlük verilir.

·        Saglam göz belirli süreler ile kapatilarak tembel göz çalismaya sevk edilir. Bu çalisma evde yapilabildigi gibi CAM çalismasi seklinde (ki bu durumda çocuk belli bir yasa ve görme düzeyine sahip olmalidir) de yapilabilir.

·        Seyrek olarak kapatmaya dirençli çocuklarda ise saglam gözde gözbebegi genisletilip bulanik görme yaratilir, yani tembel gözü çalistirmaya sevk edecek damla tedavisi uygulanir.

Ambliopi tedavisi çocuk, aile ve hekim koordinasyonunu gerektiren bir tedavidir. En iyi sonuçlar ilk 4 yasta alinmaktadir. 4-7 yas arasi çocugun kapatmaya direnç gösterdigi, hem aile hem çocuk için zorlu bir dönem olmasina ragmen bu yasta da sonuçlar oldukça yüz güldürücüdür. Daha önceleri 10’lu yaslarda terk edilen ambliopi tedavisi son çalismalar isiginda günümüzde 15 yasa kadar sürdürülebilmektedir.