“Kök hücre çalışmaları kısıtlandı”


Kök Hücre ve Gen Tedavisi Derneği Başkanı Prof. Dr. Erkut Attar, Türkiye’deki kök hücre çalışmalarının Sağlık Bakanlığının radikal bir kararıyla kısıtlandığını söyledi


3. Ulusal Klinik Pratikte Kök Hücre ve Gen Tedavisi Kongresi İstanbul’da yapıldı. 29 Mayıs – 1 Haziran tarihleri arasında Askeri Müzede gerçekleştirilen Kongre’ye konularında uzman, 6 tanesi Amerika’dan olmak üzere İsviçre, İngiltere, Almanya ve İran’dan 10 yabancı bilim adamı katıldı. 150 katılımcıya temel araştırma teknikleri, kök hücreler ve pankreas adacık hücreleri ile ilgili olarak İstanbul Teknik Üniversitesi ve ONKİM’de kurslar verilirken, toplantılarda değişik temel ve klinik dallardan 300’ün üzerinde katılımcı yer aldı. Kongre’de alanlarında kendilerini kanıtlamış kök hücre biyologları, biyomedikal mühendisler ve klinik uygulayıcılar kök hücre ve gen tedavisi konusunda güncel gelişmeleri tartıştılar.

Kongre Sekreteri, Kök Hücre ve Gen Tedavisi Derneği Başkanı ve İstanbul Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erkut Attar, Kongre’yi gerçekleştirmekteki amaçlarının farklı alanlarda çalışan bilim adamlarını bir araya getirmek olduğunu dile getirdi. Konularının çok geniş olduğunu ve birçok branşı ilgilendirdiğini dile getiren Attar, “Örneğin bu konu kadın doğum uzmanlarını ilgilendiriyor. Çünkü embriyonik kök hücre tüp bebek laboratuvarlarında kaynak olarak sağlanıyor. Bu nedenle değişik branşlardan bilim adamlarını, mühendisleri, tıp uzmanlarını bir araya getirip karşılıklı görüş alışverişi olmasını istedik. O nedenle de bu Kongre’yi multidisipliner toplantı olarak organize ettik” dedi.

Altyapımız sağlam
Türkiye’de kök hücre araştırmalarıyla ilgili olarak yaşanan sıkıntılara değinen Prof. Dr. Attar, Sağlık Bakanlığının kök hücre çalışmalarını radikal bir kararla kısıtladığını ifade etti. Özellikle embriyonik kök hücre araştırmalarının sınırlandığına değinen Attar, bunun çıkan dedikodulardan sonra alınan önlemlerle ilintili olduğunu dile getirdi. Prof. Dr. Attar, Türkiye’de embriyonik kök hücre çalışmaları çok iyi giderken birdenbire durdurulduğunu dile getirirken, şunları söyledi:
“Bu sadece etik konulardan kaynaklanmadı. Dinle, geleneklerle, inançlarla olan taraf daha çok ele alındı. Hücre ve gen tedavileri konularında potansiyeli olan Türkiye, gerek hücre tedavileri gerek biyoteknoloji konusunda, gerekse değişik klinik alanda oldukça iyi noktada. Hep kendimizi geride görürüz; ama bu konuda biraz rahat konuşabiliriz. Bence Türkiye bu çalışmalarda belli noktalara geldi. Dolayısıyla gerek hücre tedavileri gerek gen tedavileri konusunda bunları uygulayabilecek potansiyele sahibiz. Etik ve bilimsel çerçeve içerisinde bu çalışmalar Türkiye’de uygulanmalı.

Bu konularla ilgili çok iyi bir altyapımız var, yetişmiş insan gücümüz var. Bu çalışmaları yavaşlatmak ya da bürokrasiyle zora sokmak yerine daha iyi ne yapabiliriz, nasıl daha iyi noktalara taşırız, daha iyi bilim adamı nasıl yetiştiririz bunları düşünmeliyiz. Bu konuda özellikle kanun koyucuların bilimsel seviyesi çok yüksek düzeyde, bu konuya hakim gruplarla çalışmalarını ve homojen bir sistem kurmalarını öneriyorum.”

Dünya multidisipliner olarak birleşti
Toplantıda görüşlerini dile getiren ONKİM Genel Müdürü Uzm. Dr. Aysel Yurtsever de kök hücre alanındaki çalışmalara getirilen kısıtlamalara değinerek, kısıtlamanın sadece bazı alanlar için geçerli olduğunu dile getirdi. “Kök hücre çalışmalarında, embriyolojik kök hücre çalışmalarında bir kısıtlama var. Ancak somatik, öncül hücrelerde, kordon kanı hücrelerinde hiçbir kısıtlama yok, tamamen serbest” diyen Yurtsever, doku mühendisliği çalışmalarında da bir kısıtlama olmadığını ifade etti.

Dünyada multidisipliner çalışmaların arttığına da dikkat çeken Yurtsever, şunları söyledi:
“Doku mühendisliği çalışmaları, mühendislik fakültelerinde, üniversitelerde moleküler biyoloji ve genetik bölümleri vardır. Bugün tüm dünyada doku mühendisliğinin alt grupları oluşmuştur. Kıkırdak doku mühendisliği, damar doku mühendisliği, deri doku mühendisliği gibi neredeyse tıpta ne kadar alan varsa bu alanlardaki klinik ihtisaslara ek ve eş düşen mühendislik alanları artık karşımıza çıkmaktadır. Yani dünya bu kadar parçalandı; ama bu kadar da çok multidisipliner olarak birleşti. Çok büyük dev adımlar atmamıza sebep oluyor.”

“Kök hücre, doku mühendisliği, nanoteknoloji nasıl birleştirilir?”
İstanbul Teknik Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölüm Başkanı Prof. Dr. Candan Tamerler de “Kök hücre, doku mühendisliği, nanoteknoloji. Bunların hepsi çokça tartışılan konular. Bunları nasıl kesiştirebiliriz sorusu dünyada sıkça sorulmaya başlandı. Bu soruyu sorup, doğru cevaplara odaklanan gruplar, bu alanda yaratılabilecek teknolojilerin de sahibi olma yolunda ilerliyorlar. Dolayısıyla biz ülkemizde, kök hücre alanında çok değerli çalışmalar yapılmaya başlanmışken bunu nanoteknoloji ve doku mühendisliği açılımlarıyla bir araya getirdiğimiz vakit, aslında ülkemizde dünyada daha yeni yeni oluşan medikal uygulamalarda söz sahibi olabiliriz diye düşünüyorum” şeklinde konuştu.

Kongre Organizasyon Komitesinden İstanbul Teknik Üniversitesi Moleküler Biyoloji Genetik Bölümü öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Alper Tunga Akarsubaşı, bilim adamı olarak biyoetik konusunun sosyal tarafını da es geçmek istemediklerini dile getirdi. “Bilim yoluna devam ederken, ayrıca sosyal taraf da tartışılmalıdır” diyen Akarsubaşı, ülkemizde bu tip konuların hızlı geçildiğini ve kapatıldığını belirtti.

Kongre’de ele alınan konular
Özellikle kadın hastalıkları alanındaki yeni gelişmeler, myomlar ve endometriozis gibi sık görülen hastalıklarda hücre ve gen tedavileri konusundaki araştırmaların ele alındığı Kongre’de, erken menopozda hücre ve gen tedavisi araştırmaları, yumurtalık kanser lerinde gen tedavisi ve tümör aşıları, bebekte meydana gelen hastalıkların henüz anne karnındayken tedavi edilebilmesi amacıyla yapılan kök hücre tedavileri ve plasentadan elde edilen kök hücreler konuları gündeme taşındı. İstanbul Üniversitesi araştırmacıları tarafından yapılan ilk kopya koyun Oyalı ve kopyalama hakkında da yapılan araştırma ve bilgilerin de sunulduğu Kongre’de, biyoteknoloji ve doku mühendisliği alanındaki gelişmeler, gen tedavisinde güncel durum ve Türkiye’de yapılmakta olan gen tedavisi araştırmaları, kordon kanı toplanmasında güncel durum ve kordon kanı kök hücreleri ve bankacılığı konusunda Türkiye’deki ve dünyadaki durum görüşüldü